Khám phá Địa đạo Vịnh Mốc – Huyền thoại sống dưới lòng đất Quảng Trị

Giữa vùng đất gió Lào cát trắng Quảng Trị – nơi từng là tuyến đầu khốc liệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, tồn tại một công trình ngầm kỳ vĩ, minh chứng cho ý chí sắt đá và sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam: Địa đạo Vịnh Mốc.

Địa đạo Vịnh Mốc không chỉ là một công trình quân sự – dân sự độc đáo, mà còn là biểu tượng sinh động cho tinh thần bất khuất, sáng tạo của quân và dân ta trong thời kỳ chiến tranh. Đây là điểm đến không thể bỏ qua với bất kỳ ai yêu thích lịch sử, muốn tìm hiểu về một phần khốc liệt nhưng hào hùng của dân tộc.

I) Vị trí địa lý và giá trị lịch sử

nguồn:Đảng Bộ Tỉnh Quảng Trị

Địa đạo Vịnh Mốc nằm tại thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị – cách thành phố Đông Hà khoảng 38 km về phía Bắc, nằm gần vĩ tuyến 17 – nơi từng là ranh giới chia cắt Bắc – Nam Việt Nam trong chiến tranh.

Công trình này được khởi công xây dựng từ năm 1965, trong bối cảnh vùng đất Vĩnh Linh liên tục bị không quân Mỹ ném bom rải thảm với mật độ dày đặc nhằm tiêu diệt “hậu phương tại chỗ” của tuyến lửa Trường Sơn. Trước tình hình đó, người dân Vịnh Mốc cùng lực lượng vũ trang địa phương đã quyết tâm đào địa đạo để vừa sinh sống, vừa chiến đấu và giữ vững tuyến hậu cần huyết mạch.

II) Kiến trúc ngầm kỳ vĩ – Công trình vượt ngoài trí tưởng tượng

nguồn: Tra Cứu Quy Hoạch

Hệ thống địa đạo Vịnh Mốc có tổng chiều dài hơn 2.000 mét, được chia thành 3 tầng với các chức năng khác nhau, phù hợp với nhu cầu sinh hoạt và chiến đấu trong chiến tranh:

🌸Tầng 1 (sâu 10 mét): Khu vực sinh hoạt chính của người dân, nơi họ ăn, ngủ và sinh sống dưới lòng đất.

🌸Tầng 2 (sâu 15 mét): Nơi làm việc của các cán bộ chỉ huy, tổ chức các cuộc họp và điều hành công việc trong thời chiến. Tầng này cũng có khu vực y tế để điều trị thương binh.

🌸Tầng 3 (sâu 23 mét): Dùng để cất trữ hàng hóa, vũ khí, đồng thời có một hệ thống liên lạc với biển để cung cấp tiếp tế cho đảo Cồn Cỏ.

Cấu trúc địa đạo hình vòm, rộng từ 0,9 – 1,2m, cao khoảng 1,7 – 1,9m. Toàn bộ công trình được đào thủ công hoàn toàn, mất hơn 18.000 ngày công lao động, vận chuyển khoảng 6.000 m³ đất đá bằng những công cụ thô sơ như xẻng, cuốc. Tuy vậy, độ chính xác và tính toán thông minh trong thiết kế khiến nơi đây có thể chống chịu được sức công phá khủng khiếp của bom đạn.

III) Một thế giới ngầm hoàn chỉnh dưới lòng đất

Điều đặc biệt ở địa đạo Vịnh Mốc không chỉ nằm ở quy mô, mà còn ở cách người dân biến nơi đây thành một làng quê thu nhỏ dưới lòng đất. Trong địa đạo có đầy đủ các công trình phục vụ sinh hoạt, chiến đấu:

- 17 “phòng hộ gia đình” – là những ngách nhỏ nơi các gia đình cư trú.

- Giếng nước ngầm, bếp Hoàng Cầm dùng để nấu ăn mà không lộ khói.

- Nhà hộ sinh – nơi đã có 17 em bé chào đời trong lòng đất.

- Trạm xá, phòng phẫu thuật, hội trường chứa đến 50 người, là nơi tổ chức sinh hoạt văn hóa – văn nghệ.

- Hệ thống thông hơi và 13 cửa ra vào giúp không khí lưu thông, đồng thời thoát hiểm khi cần.

Không gian tuy chật hẹp, nhưng được tổ chức hợp lý, thể hiện trình độ sáng tạo và khả năng thích nghi phi thường của người Việt trong hoàn cảnh chiến tranh.

IV) Biểu tượng của sức sống – Bản anh hùng ca bất tử

nguồn: Báo Lao Động

Không chỉ là nơi trú ẩn, địa đạo Vịnh Mốc là nơi người dân tiếp tục cuộc sống thường nhật ngay trong lòng đất: cày cấy bên trên, sinh con đẻ cái bên dưới, và tiếp tục nuôi dưỡng lực lượng cách mạng. Tinh thần ấy đã biến Vịnh Mốc thành biểu tượng của sức sống, của ý chí "dẫu bom rơi vẫn sống, vẫn yêu, vẫn hy vọng".

Ngày nay, địa đạo được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt, trở thành điểm tham quan thu hút du khách trong và ngoài nước. Tại đây, bạn có thể trực tiếp bước vào hầm, cảm nhận bóng tối, hơi đất, sự chật hẹp và hình dung được phần nào cuộc sống trong lòng đất thời chiến.

V) Trải nghiệm du lịch không thể bỏ lỡ

Khi đến thăm Địa đạo Vịnh Mốc, du khách không chỉ tham quan, chụp hình mà còn có cơ hội:

👉Nghe thuyết minh chi tiết từ hướng dẫn viên về lịch sử và kiến trúc địa đạo.

👉Tham quan Bảo tàng Vịnh Mốc với hiện vật, hình ảnh quý giá.

👉Trải nghiệm cảm giác đi trong lòng đất, cảm nhận sức mạnh của lòng người.

👉Kết hợp khám phá bờ biển Cửa Tùng, sông Bến Hải, cầu Hiền Lương – những địa danh gắn liền với lịch sử.